Botox tegen rimpels - is het schadelijk?

Botox wordt in je huid geïnjecteerd om rimpels te verminderen. Tegenwoordig lijkt een behandeling met botulinum toxin A (Botox is een merknaam van een leverancier hiervan) even gewoon als een bezoekje aan de tandarts. Botox parties zijn zelfs in sommige landen de Tupperware parties voorbij gestreefd. Mede door sociale media is de vraag enorm gegroeid. Ook bij jongeren! Wat best zorgelijk is omdat ze vaak geen idee hebben wat ze in hun lichaam laten spuiten en welke bijwerkingen op korte en lange termijn dit eventueel kan hebben. Helaas zijn er naast gerenommeerde artsen, heel veel botox bedrijven actief zonder dat ze over de juiste papieren beschikken. Wat de kans op complicaties vergroot.

Wel of geen botox tegen rimpels?

Persoonlijk ben ik huiverig om een gif (want dat is botulinum toxin A) in mijn gezicht laten spuiten. Maar is dit terecht? Wat is de laatste wetenschappelijke kennis over wel of geen gevaren voor je lichaam op termijn? In deze blog lees je er alles over.

Wat is botulinum toxin A?

Botulinum toxin A is een neurotoxisch gif gemaakt door Clostridium botulinum, een bacterie die ook in de natuur voorkomen en verantwoordelijk is voor voedselvergiftiging (botulisme). Van alle neurotoxinen is dit de meest dodelijke van alle nog bekende variëteiten. Slechts 1 g zuiver  type A-toxine kan een miljoen mensen vernietigen, daarom heeft het Amerikaanse leger overwogen het in te zetten als biologisch wapen. 

Botulinum toxin A als cosmetisch middel

Vanaf 1989 mag botulinum toxin A gebruikt worden om oogtrekkingen te behandelen. Een Canadese arts die het hiervoor gebruikte constateerde dat tegelijkertijd ook rimpels in het voorhoofd verdwenen. En bood samen met haar man - dermatoloog - behandelingen hiervoor aan. Plastische chirurgie 'uit een flesje' was geboren. Vanaf 2002 is botulinum toxin A een goedgekeurd middel voor cosmetische doeleinden. Voor cosmetische toepassingen wordt een sterk verdunde versie van botulinetoxine gebruikt.

Botox, geproduceerd door Allergan Pharmaceuticals, is de gepatenteerde vorm van de stof botulinetoxine A, en het meest bekende merk op de markt.  Andere bekende merken zijn Dysport, Azzalure, Vistabel, Bocouture en Xeomin.

Werkt Botox?

Botox werkt zeker om een strakker gelaat te creeeren. Het onderbreekt de afgifte van de neurotransmitter acetylcholine die voor spier reflexen zorgt. Zonder deze neurotransmitter is een spier effectief verlamd. Als je spieren gedurende een bepaalde periode niet kunt laten bewegen, worden lijnen en rimpels gladgestreken. Een botox injectie wordt gebruikt tegen onder andere frontrimpels, voorhoofdsrimpels, kraaienpootjes (de fijne 'lachrimpeltjes' bij je ooghoek), afhangende mondhoeken en rimpels op de kin. Nieuwe (social media geïnspireerde) trend is om botox in te zetten om je gezicht smaller en ovaler te laten lijken. Het effect van Botox is tijdelijk; tussen drie en acht maanden. Dan is het gif door je lichaam afgebroken en verdwijnt het verlammende effect op een spier. 

Is Botox veilig?

De meningen zijn verdeeld of het gebruik van Botox veilig is. Experts zeggen dat er per keer maar een kleine hoeveelheid gif in het lichaam gespoten wordt. Die op termijn het lichaam weer verlaat - wat je merkt aan het feit dat het effect van de behandeling na een aantal weken of maanden afneemt-. Wat de lange termijn effecten zijn bij (langdurig) gebruik van Botox is niet bekend. Het wordt nog 'maar' 20 jaar als cosmetisch middel ingezet.

Botox verplaatst zich in het lichaam

Recent onderzoek van de Universiteit van Wisconsin-Madison geeft aan dat in tegenstelling tot de veronderstelling dat Botox op de injectieplaats blijft, het in staat is om tussen zenuwcellen te bewegen - zich te verplaatsen. Dit onderzoek was met muizen, maar het is goed mogelijk dat bij mensen een zelfde proces plaats vindt. Nader onderzoek moet dit uitwijzen. 

Al in 2009 heeft de Amerikaanse Food and Drug Administration (FDA)  een veiligheidswaarschuwing gegeven, waarin stond dat het toxine "zich vanuit het gebied van injectie kan verspreiden om symptomen van botulisme te produceren", zoals spierzwakte en ademhalingsmoeilijkheden die uren of weken na een injectie kunnen optreden. Botulinetoxine is een gif dat inwerkt op zenuwprikkels. Op langere termijn zouden spierklachten of spierverslapping kunnen optreden. 

Wat ik weet uit de cosmetica en food markt, is dat ook heel lang werd gedacht dat kleine beetjes synthetische conservering in cosmetica en voeding niet schadelijk zijn voor je. Inmiddels is bekend dat al die kleine beetjes zich opstapelen in het lichaam - het lichaam niet verlaten - en op termijn wel degelijk klachten kunnen veroorzaken.

Bijwerkingen en complicaties

Ook zijn er diverse mogelijke bijwerkingen bekend, die echter lang niet bij iedereen voorkomen. Zoals duizeligheid, jeuk of het optreden van zwellingen en verhardingen. Dit komt omdat het lichaam reageert op de lichaamsvreemde en giftige stof butulinetoxine, die wordt ingebracht. Ook hoofdpijnklachten en eventueel een hangend oog (door een verdoving van een klein oogspiertje) kunnen optreden.  (Een deel van) deze bijwerkingen verdwijnen meestal in de loop van de tijd - zoals de Botox injectie zelf ook na enige tijd uitgewerkt is.

Complicaties kunnen optreden wanneer de injectie te diep of op een verkeerde plaats wordt ingespoten. Bijvoorbeeld een hangende wenkbrauw, ooglid of mondhoek. Normaliter gaat dit naar een tijdje weg. Langdurig gebruik van botox op dezelfde plaats kan de onderliggende spier dunner maken, waardoor de huid minder dik lijkt (en die wordt van zichzelf al dunner naarmate we ouder worden).

Rimpels door botox

Wist je dat je zelfs rimpels kunt veroorzaken door Botox gebruik? Na de behandeling tegen fronslijnen proberen andere spieren in je gelaat een frons te maken. Doe je dit herhaaldeijk dan kan dit voor  (nieuwe) rimpels zorgen.

Iedereen hetzelfde gezicht?

Een strakke huid, volle lippen en nadrukkelijke jukbeenderen. Vrouwen over de hele wereld lijken er op social media hetzelfde uit te zien. Met behulp van botox en fillers. De drempel om een ingreep te doen is steeds lager.  Dat blijkt wel uit het feit dat het aantal cosmetische ingrepen in Nederland, tussen 2016 en 2019 gegroeid is met ruim 15%! En in 2008 nog 3,1 procent van de jongeren in Nederland zich met botox of fillers liet behandelen. In 2017 was dit meer dan het dubbele - 8 procent.

Is dat uiteindelijk wat we willen? Iedereen hetzelfde schoonheidsideaal? En steeds meer jongeren die last hebben van 'body shaming'? Gelukkig komen er ook tegengeluiden. Nederlands bekendste social media ster Monica Geuze heeft in 2021 het boek ' Unreleased' uitgebracht. Waarin ze heel gedurfd de perfecte Insta foto's naast Reality foto's plaatst. Om het verschil te laten zien tussen Instagram en de echte wereld.

Cosmetisch arts en onderzoeker Tom Decates pleit ervoor om de leeftijdsgrens van cosmetische ingrepen te verhogen van 18 naar 21 jaar. Hij vindt de sterke toename onder jongeren van dit soort ingrepen zorgelijk. Het is een kwetsbare groep. 

Big Business

Feit is dat Botox big business is voor de pharmaceutische industrie. In 2001 was de omzet nog 'slechts' 300 miljoen dollar. In 2015 al 1.3 biljoen! Gezien het feit dat cosmetische ingrepen als botox en fillers steeds populairder worden, zal deze omzet alleen maar zijn toegenomen. Voor fabrikant Allergan vormt de productie van botox de helft van de totale omzet. Gezien de financiele belangen zal er dus dus zeker gelobbyed worden om eventuele negatieve geluiden in de kiem te smoren.

Conclusie

Omdat het idee van moedwillig gif in je lichaam spuiten. En het feit dat de behandeling nog relatief jong is - waardoor nog weinig bekend over eventuele negatieve lange termijn effecten - is Botox niet mijn ding. Ook al heb ik liever minder dan meer rimpels. Het zou me niet verbazen als botox na inspuiten inderdaad niet alleen op de behandelde plek blijft, maar verder het lichaam ingaat. Het feit alleen al dat de gifstof na een aantal maanden door je lichaam is afgebroken en wordt afgevoerd, lijkt hierop te wijzen. Bovendien ben je niet met een behandeling klaar. Voor een blijvend effect moet je de behandeling om de drie tot acht maanden herhalen. Je blijft dus steeds een beetje gif inspuiten.

Ik prefereer nog steeds Cosmetische Acupunctuur of Natural Face Lifting als alternatieve verjongingsbehandelmethode. Ook al duurt een behandeling langer dan 'even een spuit zetten'. En is het effect hiervan minder 'instant'. Maar wel natuurlijk! In het geval van Cosmetische Acupunctuur gebaseerd op eeuwenoude kennis van de Chinese Geneeskunde. En bij Natural Face Lifting op diepgaande kennis van spier-, bot-, pees- en bindweefsel.

Mocht je voor Botox gaan, doe het bij een gecertificeerde en kundige cosmetische arts (KNMG), dermatoloog of plastisch chirurg die aangesloten is bij een beroepsvereniging zoals de NVCG, NVPC of NVCD. De behandeling is zeker niet zonder risico's. Bepaalde gezondheidsklachten/ symptonen zijn een contra indicatie. Een goed opgeleide behandelaar is geen overbodige luxe! Het complicatie spreekuur van de Erasmus Universiteit wordt niet voor niets druk bezocht. 

Bronnen: menselijklichaam.nl, theguardian.com, huffingpost.com, wddly.com, wikipedia.com. rxlistcom, healthline.com,dailymail.co.uk, medischdossier.org, beautyjournaal.nl, Esthe jan/feb 2022, NRC 'iedereen hetzelfde gezicht' nov 2021